فصل 5 علوم هشتم حس و حرکت

به اندام هایی که اثر محرک خاصی را دریافت و به پیام عصبی تبدیل می کنند، اندام های حسی می گویند .

نور با چشم، صوت با گوش ، گرما و سرما و لمس و فشار با پوست ، مزه با زبان ، بو با بینی

چگونه اجسام و رنگ ها را می بینیم؟

نور بر یاخته های گیرنده نور چشم اثر می کند و پیام عصبی ایجاد می شود. این پیام از طریق عصب بینایی به مرکز حس بینایی در قسمت پس سری قشر مخ مخابره می شود. مغز با اطلاعات دریافتی تصویری از جسم را مهیا می کند و ما آن را می بینیم

یاخته های گیرنده نور چند نوعند و در کدام بخش چشم قرار دارند و چه تفاوتی با هم دارند ؟

• انواع : مخروطی و استوانه ای می باشند
  مکان : در لایه داخلی چشم (شبکیه)
  فعالیت : اثر نور را به پیام عصبی تبدیل می کنند و از طریق عصب بینایی به مرکز حس بینایی در قشر مخ می فرستند
  تفاوت : گیرنده های مخروطی سه نوع اند که هر کدام به یکی از رنگ های اصلی (قرمز، آبی و سبز)حساسیت دارند. با تحریک یک یا چند مورد از این یاخته، رنگ های مختلف اجسام را می بینیم. گیرنده های استوانه ای دید سیاه و سفید دارند و تعدادشان بیشتر است

چگونه صداهای مختلف را می شنویم؟

صدا یا صوت به صورت امواجی در اطراف ما پراکنده اند. هر کدام که به گوش ما برسد به پیام عصبی تبدیل و به مرکز شنوایی که در قسمت گیجگاهی قشر مخ قرار دارد فرستاده می شود تا ضمن درک آن در صورت نیاز پاسخ مناسب داده شود

چرا گوش داخلی مهمترین بخش گوش است ؟

زیرا در آن یاخته های گیرنده وجود دارند و پیام های صوتی را به پیام عصبی تبدیل می کنند

گیرنده های صوتی چه ویژگی دارند ؟

یاخته های مژه داری اند که در بخش حلزونی گوش داخلی قرار دارند و با انرژی صوت مژه های آنها تحریک می شوند و پیام عصبی تولید می کنند

از وجود بو در محیط چگونه آگاه می شویم؟

همیشه مقداری از مولکول های مواد بودار به حالت گاز در اطراف این مواد وجود دارند. وقتی این مولکول ها وارد بینی ما می شوند، روی گیرنده های بویایی قرار می گیرند. این گیرنده ها پیام عصبی تولید می کنند و به مرکز حس بویایی در جلوی نیمکره های مخ می فرستند. به این ترتیب بوی مواد را تشخیص می دهیم.

چرا بوهای مختلف را احساس می کنیم و از هم تشخیص دهیم ؟

تنوع گیرنده هایی که در بافت پوشش بینی قرار دارند، زیاد است

چگونه مزه غذاهای مختلف را تشخیص می دهیم ؟

روی زبان و دیواره دهان یاخته های گیرنده چشایی قرار دارند. مواد غذایی پس از حل شدن در بزاق روی این گیرنده ها قرار می گیرند و پیام عصبی ایجاد می کنند. پیام به قشر مخ فرستاده شده ، و مزه تشخیص  داده می شود

چگونه نرمی و زبری و یا سرما و گرما را توسط پوست حس می کنیم ؟

در پوست، یاخته های گیرنده متفاوتی شامل گرما، سرما، لمس، فشار و درد هست که اثر محرک های مختلف را به پیام عصبی تبدیل می کنند و به قشر مخ می فرستند و مغز با توجه به پیام هایی که از این گیرنده ها دریافت می کند، پاسخ های حرکتی را برای ماهیچه ها می فرستد

ماهیچه ها چگونه خود را با تغییر سازگار، و یا از خطر دور می کنند ؟

با حرکت دادن قسمتی از بدن

دستگاه حرکتی بدن از چه بخش هایی تشکیل شده است ؟

ماهیچه ها و استخوان بندی (اسکلت)

استخوان بندی را تعریف کنید ؟

به مجموعه استخوان ها، غضروف ها و اتصالات آنها در بدن ما استخوان بندی می گویند

چگونه غضروف به استخوان تبدیل می شود ؟

بخش های غضروفی در هنگام رشد با جذب مواد معدنی مثل کلسیم و فسفر، سخت و به استخوان تبدیل می شوند

استخوان ها در بدن ما چه وظایفی را بر عهده دارند ؟

1) از اندام های مهم مثل قلب، مغز و شش ها محافظت می کنند
2) به بدن ما شکل و فرم می دهند
3) در حرکت بدن به ماهیچه ها کمک می کنند
4) ذخیره مواد معدنی
5) تولید یاخته های خونی

استخوان و غضروف از چه نوع بافتی است و چه ساختمانی دارند ؟

از بافت پیوندی اند. یاخته های این بافت ها در ماده ای به نام مادهزمینه ای قرار دارند. در ماده زمینه رشته های پروتئینی و مواد معدنی وجود دارد

استخوان چه تفاوتی با غضروف دارد ؟

1) غضروف نرم و قابل انعطاف است اما استخوان استحکام و مقاومت زیادی دارد و در ماده زمینه آن کلسیم و فسفر فراوان است.
2) در ساختار استخوان بافت استخوانی به دو صورت متراکم و حفره دار (اسفنجی) دیده می شود

در چه محل هایی از بدن غضروف وجود دارد ؟

نوک بینی، لالۀ گوش و درمحل اتصال استخوان ها که مانع اصطکاک استخوان ها در مفاصل می شود.

مفصل چیست ؟

محل اتصال استخوان ها به یکدیگر را مفصل می گویند

انواع مفصل را نام برده و در هر مورد مثالی بزنید .

1) بعضی از مفصل ها در جهت های مختلفی می چرخند؛ مانند مفصل بین بازو و شانه
2) بعضی از آنها فقط دریک جهت خاص حرکت می کنند؛ مثل آرنج
3) بعضی از آنها حرکت محدودی دارند؛ مثل مفصل بین دنده ها و ستون مهره ها
4) بعضی از مفصل ها نیز حرکت ندارند و کاملاً ثابت اند؛ مثل مفصل بین استخوان های جمجمه

رباط چیست ؟

بافت پیوندی محکمی که استخوان ها را در محل مفصل های متحرک به هم وصل می کند

چگونه همکاری ماهیچه و استخوان باعث حرکت بدن ما می شود ؟

ماهیچه ها استخوان ها را تکیه گاه خود قرار می دهند و با انقباض و انبساط باعث حرکت آنها می شوند

انواع ماهیچه های بدن را نام برده و وظیفه هر کدام را بیان کنید .

1) ماهیچه اسکلتی : حرکات ارادی بدن را انجام می دهند و به رنگ قرمز است
2) ماهیچه صاف : حرکات غیرارادی بدن مانند حرکات دستگاه گوارش و باز و بسته شدن مردمک را انجام می دهد به رنگ سفید – صورتی است
3) ماهیچه قلبی : باعث حرکات قلب می شود و رنگ آن قرمز است

یاخته های ماهیچه ای چه ویژگی دارند ؟ و چگونه به هم متصل می شوند ؟

یاخته های ماهیچه ای دراز و نازک اند و در طول در کنار هم قرار گرفته اند و توسط بافت پیوندی به هم متصل شده و ماهیچه را می سازند .

زردپی (تاندون) چیست ؟

بافت پیوندی بین رشته ها و روی ماهیچه ها تا دوسر آن ادامه می یابند و طناب سفیدرنگی به نام زردپی را می سازند که معمولاً به استخوان متصل می شود.

ماهیچه چگونه استخوان را حرکت می دهد ؟

وقتی همه یاخته ها با هم منقبض می شوند، ماهیچه کوتاه تر و ضخیم می شود و چون زردپی آن به استخوان متصل است، باعث حرکت آن می شود

چرا بیشتر ماهیچه های اسکلتی عمل متقابل دارند و جفت جفت کار می کنند ؟

زیرا وقتی ماهیچه ای منقبض و کوتاه می شود، استخوانی را به یک سمت حرکت می دهد. این ماهیچه در حالت استراحت نمی تواند استخوان را به جای قبلی خود برگرداند. این عمل را باید یک یا چند ماهیچه در سمت دیگر استخوان انجام دهند