سوالات متن علوم نهم فصل 15 باهم زیستن

جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید :

• فقط حدود . . . . . . . . درصد ماده و انرژی در هرم ماده و انرژی از یک تراز به تراز بعدی منتقل می شود ( 10 )
• کاهش مقدار ماده و انرژی را در بوم سازگان به شکل . . . . . . . . . . . نشان می دهند . (هرم)
• . . . . . . . . . . . . موجود جدیدی است که از همزیستی قارچ و جلبک تشکیل می شود (گلسنگ)
• . . . . . . . . . . . . . از راه های تأمین غذا در جانوران گوشتخوار است (شکار کردن)
• . . . . . . . . . . ، رقابت بین دوگونه را کم می کند. مثلا جغد در شب و شاهین در روز شکار می کند . (تقسیم بندی زمان شکار)
• هر چه تعداد . . . . . . . . . . . در محیط بیشتر باشد، تنوع زیستی آن محیط بیشتر است (گونه های جانداران)

بوم سازگان چیست ؟

عوامل زنده و غیرزنده محیط و تأثیرهایی که برهم می گذارند، سامانه ای به نام بوم سازگان می سازند

انواع بوم سازگان را نام برده و برای هر یک مقالی بزنید .

• خشکی : مانند جنگل گلستان
• آبی : مانند دریاچه زریوار
• خشکی ــ آبی : مانند تالاب شادگان

فرآیندهایی که در بوم سازگان انفاق می افتد را نام ببرید ؟

• 1) انتقال انرژی در زنجیره ها و شبکه های غذایی             
• 2) چرخه مواد

هر زنجیره غذایی از چه حلقه هایی تشکیل شده است ؟ هر کدام را توضیح داده و برای آن مثالی بزنید

• تولیدکننده : اولین حلقه هر زنجیره غذایی، که از مواد معدنی، مواد آلی می سازد
• مصرف کننده : حلقه های بعدی زنجیره های غذایی، که توانایی تولید را ندارند و به جانداران تولیدکننده وابسته اند؛ زیرا ماده و انرژی موردنیاز را از آنها به دست می آورند
• تجزیه کنندگان : انرژی مورد نیاز خود را از بقایای جانداران دیگر به دست می آورند مانند انواعی از قارچ ها و باکتری ها که مولکول های آلی را تا حد تشکیل مولکول های ساده ای مانند کربن دی اکسید، آب، گازهای گوگرددار و نیتروژن دار تجزیه می کنند و سبب برگشت مواد به خاک، آب و هوا می شوند  و معمولا بوی بدی تولید می کنند

این زنجیره، یکی از زنجیره‌های غذایی شکل ۱ است : گیاه> ملخ> عنکبوت
شما زنجیره‌های دیگر این شکل را رسم کنید.

الف) آیا می‌توانیم بگوییم همه شبکه‌های غذایی که روی کره زمین قرار دارند، به هم وصل‌اند؟

بله، زیرا در کل جهان، شیر ماده و انرژی به گونه‌ای است که تمام موجودات زنده و غیرزنده به نحوی با هم در ارتباط بوده و تشکیل یک شبکه عظیم یا شبکه حیات را می‌دهند.

ب) دانش آموزی می‌گوید که تولیدکنندگان در هر زیستگاهی، گیاهان‌اند. شما چه فکر می‌کنید؟

خیر، در بوم سازگان آبی، جلبک‌های تک سلولی و جلبک‌های پرسلولی ساده، تولید کننده هستند.

شیوع سرطان در منطقه‌ای زیاد شده است. کارشناسان علت آن را وجود نوعی ماده آلاینده در خاک زمین‌های کشاورزی و مراتع آن منطقه می‌دانند. چگونه این ماده که در خاک است، عامل سرطان در مردم آن منطقه شده است؟

این ماده سرطان‌زا توسط گیاه جذب شده و در هنگام فتوسنتز، در مواد آلی ساخته شده توسط گیاه و در پیکر گیاه ذخیره می‌شود و با خورده شدن این گیاه توسط مصرف کننده‌ها به طور مستقیم (مصرف سبزیجات و میوه توسط انسان) و یا به طور غیر مستقیم (خوردن گوشت گوساله) این مواد سرطان‌زا به بدن مردم وارد شده و سبب افزایش سرطان می‌گردد.

شبکه غذایی چیست ؟

مجموعه ای از چند زنجیره غذایی

سه نوع رابطه بین جانداران را نام ببرید ؟

همزیستی – شکار و شکارچی – رقابت

شکل های رابطه همزیستی را نام ببرید ؟

همسفرگی – همیاری – انگلی

رابطه همزیستی ، همسفرگی را توضیح داده و برای آن مثال بزنید .

• در این رابطه ، یک جاندار سود می برد در حالی که جاندار دیگر سود نمی برد یا زیانی نمی بیند
• مانند ماهی های کوچکی که همراه با کوسه شنا می کنند و پس مانده شکار کوسه را می خورند

رابطه همزیستی ، همیاری را توضیح داده و برای آن مثالی بزنید .

دراین رابطه ، هر دو جاندار سود می برند مانند میگوی تمیزکننده که انگل های دهان مارماهی را می خورد

رابطه همزیستی ، انگلی را توضیح داده و برای آن مثالی بزنید .

در این رابطه ، میزبان زیان می بیند؛ ولی جانداری که درون یا روی بدن میزبان زندگی می کند و انگل نامیده می شود، سود می برد مانند کنه که خون انسان را می مکد

هر یک از این شکل‌ها چه نوع همزیستی را نشان می‌دهد؟

همیاری	همسفرگی	انگلی

در گلسنگ ، رابطه همزیستی قارچ و  جلبک از چه نوعی است ؟ توضیح دهید .

از نوع رابطه همیاری است . قارچ، مواد معدنی را برای جلبک فراهم می آورد و جلبک با انجام دادن فتوسنتز، کربوهیدرات های مورد نیاز خود و قارچ را تأمین می کند

چهار دلیل اهمیت گلسنگ ها را بیان کنید .

• مرگ گلسنگ ها ممکن است دلیلی برای آلودگی هوا باشد
• گلسنگ ها سبب تشکیل خاک از سنگ میشوند
• از گلسنگ ها مواد رنگی و دارویی استخراج می شود
• بخشی از غذای جانورانی مانند گوزن را تشکیل می دهند

به نظر شما چه نوع رابطه‌ای بین زنبور و گیاه گل‌دار وجود دارد؟ انواعی از حشره‌ها در گرده‌افشانی گل‌ها نقش دارند؛ اما چرا گفته می‌شود که نقش زنبورعسل از همه مهم‌تر است؟

زیرا زنبورعسل با ایجاد رابطه همیاری با گل‌ها، هم گرده‌افشانی آنها را انجام می ‌دهد و هم عسل برای خود تولید می‌کند و از عسل تولید شده برای تغذیه نوزادان و کارگران استفاده می‌برد.

چه ویژگی های در بعضی جانداران وجود دارد ، که احتمال شکار شدن آنها را کم می کند ؟

مثلا نوزاد کرمی شکل بعضی حشرات لکه های رنگی چشم مانندی در انتهای بدن دارد که آن را شبیه مار می کند
بعضی جانوران استتار می کنند یعنی در جایی قرار می گیرند که تشخیص آنها از زمینه دشوار است و به این علت از دید شکار یا شکارچی مخفی می مانند

جانوران شکارچی ویژگی‌های متفاوتی دارند که به آنها در شکارکردن طعمه کمک می‌کند.

• 1) قدرت زیاد: شیر در شکار گاو وحشی                
• 2) سرعت زیاد: یوزپلنگ در شکار آهو.
• 3) قدرت استتار زیاد: آفتاب‌پرست در شکار حشرات      
• 4) دندان‌های قوی: گرفتن شکار توسط تمساح با دندان‌های قوی خود.
• 5) بویایی قوی: بویایی قوی گرگ‌ها در یافتن شکار 
• 6) چشمان قوی: یافتن شکار حین پرواز
• 7) پنجه ‌های قوی: گرفتن شکار توسط شاهین با پنجه‌ها. 
• 8) شنوایی قوی در خفاش‌ها.
• 9) تشخیص اشعه مادون قرمز در مارها

این نمودار رابطه بین جمعیت شکارچی و جمعیت شکار را در یک منطقه نشان می دهد.درستی عبارت زیر را با استفاده از آن نشان دهید.
«شکارچیانی که می‌توانند در یک بوم‌سازگان زندگی کنند، به تعداد جانورانی بستگی دارد که شکار آنها می‌شوند»

نمودارها نشان می‌دهند که هر زمان جمعیت شکار زیاد شده، به دلیل فراوان شدن غذای شکارچی و تولیدمثل سریع آنها، تعداد شکارچی‌ها هم زیاد شده و با کم شدن شکار و کاهش غذای شکارچیان، با مرگ و میر شکارچیان تعداد شکارچی کم می‌شود

در چه مواردی بین جانداران رقابت صورت می گیرد ؟

رقابت هنگامی ایجاد می شود که جانداران نیازهای مشابهی داشته باشند و نیازهای خود را از منابع مشترکی تأمین کنند و جانوران معمولا برای غذا، آب و محل زندگی با هم رقابت می کنند

در آزمایشی جوجه‌های تازه از تخم درآمده را به دو گروه تقسیم کردند. گروه یک را با غذای بدون باکتری و گروه دوم را با غذایی تغذیه کردند که باکتری‌های مفید داشت. بعداز مدتی به هر دو گروه، نوعی باکتری دادند که باعث بیماری روده‌ای می‌شود. نمودارهای زیر تعداد باکتری‌های مضر را در دو گروه نشان می‌دهد. محور عمودی تعداد باکتری‌ها و محور افقی زمان را نشان می‌دهد.
الف) این دو نمودار را با هم مقایسه کنید.

در نمودار گروه (1) چون فقط باکتری‌های مضر و بیماری ‌زا در روده جوجه‌ها وجود داشتند با ورود غذا به روده و تولیدمثل باکتری‌های مضر تعداد باکتری‌ها زیاد شدند ولی در نمودار گروه (2) چون از اول به جوجه‌ها غذا همراه باکتری‌های مفید داده‌اند پس از ورود باکتری‌های مضر، باکتری‌های مفید در رقابت با آن ها پیروز شدند، و تعداد باکتری‌های مفید افزایش یافت

ب) امروزه به بعضی خوراکی‌ها زیست‌یار (پروبیوتیک)، مثل ماست و پنیر باکتری‌های مفید اضافه می‌کنند. با توجه به این نمودارها، این خوراکی‌ها چه نقشی در سلامت انسان دارند؟

وجود باکتری‌های مفید در ماست و پنیر سبب می‌شود که این باکتری‌ها در رقابت با باکتری‌های مضر روده پیروز شوند و کمتر به بیماری‌های باکتریایی روده مبتلا شویم

تنوع زیستی را تعریف کنید؟

تنوع گونه های جانداران و محیطی است که این جانداران در آن زندگی می کنند

تنوع محیط چیست ؟

تنوع محیط به معنای فراهم شدن زیستگاه های مناسب برای زیستن انواعی از جانداران است

عوامل از بین برنده تنوع زیستی را نام ببرید ؟

• عوامل طبیعی مانند یخبندان یا سقوط شهاب سنگ
• فعالیت های انسانی مهم ترین خطر برای کاهش تنوع زیستی و عامل انقراض گونه های جانوری و گیاهی اند (گونه ای منقرض شده : هیچ فرد زنده ای از آن گونه درطبیعت وجود ندارد)

چهار مورد از موارد اهمیت تنوع زیستی را نام ببرید .

• داروهای فراوانی از جانداران استخراج می شوند
• حشراتی مانند کفش دوزک با خوردن آفت ها به حفظ گیاهان کمک می کنند
• جانوران به ویژه حشرات در گرده افشانی بسیاری از گیاهان نقش دارند
• تارعنکبوت مورد توجه مهندسانی است که میخواهند موادی با استقامت، انعطاف پذیری و در عین حال سبکی تار عنکبوت تولید کنند

---